Nawrót raka piersi

Choć każdego dnia naukowcy i lekarze pracują nad nowymi i skutecznymi metodami leczenia nowotworów, to niestety nadal w wielu przypadkach mamy problem z nawrotami choroby nowotworowej, które pojawiają się po zakończeniu pierwotnego leczenia. Nawrotów raka najczęściej spodziewamy się w pierwszych latach po zakończonej terapii, które są niezwykle intensywnym okresem obserwacji pacjenta po leczeniu, jednak choroba może pojawić się ponownie nawet kilka czy kilkanaście lat po pierwotnej diagnozie. W tym artykule opisujemy jak może objawiać się nawrót raka piersi oraz jak wygląda jego diagnostyka i leczenie.

Celem leczenia onkologicznego jest oczywiście usunięcie nowotworu w całości. Chirurgia pozwala na usunięcie guza w „wizualnie dostępnym” zakresie, z odpowiednim marginesem. Coraz to nowsze metody oznaczania granic guza pozwalają na jeszcze dokładniejsze wycięcie zmiany i zmniejszenie ryzyka pozostawienia jej fragmentów. Z pomocą chirurgii przychodzą radioterapia i chemioterapia, które w teorii mają pozbyć się ewentualnej choroby resztkowej i zapewnić wyleczenie. Niestety, biologia nowotworów, którą ciągle poznajemy, bywa bezlitosna; nawet pojedyncza pozostawiona komórka nowotworowa może po podziale stać się źródłem nawrotu raka. Na ten moment nie istnieją badania, w których moglibyśmy wykryć pojedyncze komórki nowotworowe, dlatego nie można nigdy na 100% przewidzieć czy wznowa choroby nastąpi czy też nie.

Nawrót choroby nowotworowej może wyglądać w następujący sposób:

• wznowa lokalna: nawrót powstaje w tej samej piersi (lub w bliźnie pooperacyjnej), w której rak był pierwotnie wykryty.
• wznowa regionalna: nawrót pojawia się w węzłach chłonnych po stronie pierwotnego nowotworu (np. pachowych lub nadobojczykowych) lub w tkankach w pobliżu leczonej piersi (np. w mięśniach klatki piersiowej)
• wznowa odległa: nawrót stanowią przerzuty w narządach odległych, np. w wątrobie czy kościach.

Wznowa lokalna zwykle objawia się podobnie do pierwotnego nowotworu; mogą wystąpić zmiany na skórze piersi, nowe guzki czy zgrubienia, wyciek z brodawki, wciągnięcie brodawki lub obrzęk piersi. Diagnostyka nawrotu może przypominać tą, która była zastosowana przy rozpoznawaniu pierwotnego raka i wykorzystywać metody takie jak mammografia, USG, biopsja czy rezonans magnetyczny piersi. Leczenie wznowy będzie w dużej mierze zależało od histopatologii raka nawrotowego i wcześniej zastosowanego leczenia, tzn. jeżeli pierwszy raz zastosowano leczenie oszczędzające, to zwykle przy nawrocie lekarze zdecydują się na mastektomię. W leczeniu choroby nawrotowej wykorzystane mogą być zarówno chirurgia, jak i radio- czy chemioterapia; często łączy się wiele metod, w celu otrzymania jak najlepszego wyniku leczenia.

Wznowa regionalna objawiać się może jako guzek czy zgrubienie w pasze lub nad obojczykiem (tam gdzie znajdują się węzły chłonne), nawracający ból lub drętwienie ręki po stronie nawrotu czy bóle w klatce piersiowej. Badania diagnostyczne będą podobne do tych stosowanych w diagnostyce wznowy lokalnej (mammografia, USG, biopsja czy rezonans). Ponownie, proponowane leczenie będzie zależało od terapii wcześniej zastosowanych i histopatologii nawrotu, natomiast praktycznie zawsze będzie bardziej agresywne i złożone, aby zapewnić jak najskuteczniejsze pozbycie się choroby.

Objawy, diagnostyka i leczenie wznowy odległej będą zależeć od tego gdzie dokładnie występują przerzuty, np. przerzuty do kości mogą objawiać się jako bóle lub złamania patologiczne, które mogą być leczone radioterapią, natomiast przerzuty w wątrobie mogą objawiać się dyskomfortem w nadbrzuszu lub żółtaczką i leczone są z pomocą chemioterapii. Diagnostyka choroby przerzutowej jest szersza niż diagnostyka choroby lokalnej, aby upewnić się, że wykryte zostały wszystkie obszary wznowy. Niestety choroby przerzutowej nie można w 100% wyleczyć, więc leczenie jest paliatywne. Dzięki postępowi medycyny i odpowiedniej opiece, leczenie paliatywne może zapewnić wiele lat życia pacjentom w stosunkowo dobrym stanie.

Warto pamiętać, że wznowa choroby może mieć nieco inne cechy biologiczne niż nowotwór pierwotny, np. pierwotnie rak mógł być HER2- dodatni, a wznowa może być HER2-ujemna. To również determinuje możliwe ścieżki leczenia, dlatego tak istotna jest biopsja i dokładna diagnostyka zmian nawrotowych.

Nowotwory niestety mogą nawracać, dlatego najważniejsze jest aby po zakończonym leczeniu nie zapominać o regularnych badaniach i wizytach kontrolnych, nawet po wielu latach od przebytych terapii. Tak jak w nowotworach pierwotnych, wczesne wykrycie to lepsza szansa na skuteczne leczenie, dlatego nie zapominajmy o kontrolowaniu swojego zdrowia.