Mięśniaki macicy

Krwawienia międzymiesiączkowe czy ból w czasie stosunku to objawy, które często opisywaliśmy w związku z nowotworami szyjki macicy. Tego typu dolegliwości mogą towarzyszyć również innym chorobom ginekologicznym, w tym mięśniakom macicy, które są niezwykle częstym schorzeniem. Czy mięśniaki są złośliwe? Jak można je leczyć? Na te i inne pytania odpowiadamy w tym artykule.

Mięśniaki macicy to łagodne nowotwory, które powstają wskutek nadmiernego rozrostu tkanki mięśniowej macicy. Według części badaczy są to najczęściej występujące guzy łagodne wśród kobiet (według jednej z prac, około 70-80% kobiet ma lub miało mięśniaki). Najczęściej dotykają kobiet po 30.-40. roku życia, a ponadto, częściej rozwijają się u kobiet rasy czarnej. Jako nowotwory łagodne, nie stanowią zagrożenia dla życia, nie dają przerzutów i nie wymagają agresywnego leczenia jak nowotwory złośliwe, jeśli w ogóle leczenia wymagają. Zwykle są także bezobjawowe, lecz mogą dawać niespecyficzne dolegliwości.

Na ten moment nie wiadomo dlaczego mięśniaki powstają. Uznaje się, że istotny wpływ na ich powstawanie mają estrogeny i progesteron. Z tego względu, za czynniki ryzyka powstawania mięśniaków uznaje się m.in. wczesną pierwszą miesiączkę, późną menopauzę, otyłość, a także rodzinną tendencję do występowania mięśniaków.

Mięśniaki można podzielić pod katem ich położenia. Wyróżnia się mięśniaki podśluzówkowe, śródścienne i podsurowicówkowe. Podśluzowe rozwijają się tuż pod błoną śluzową macicy, czyli endometrium i mogą się uwypuklać do jamy macicy i to one mogą najczęściej dawać objawy. Mięśniaki śródścienne rosną, jak sama nazwa wskazuje, w środku ściany macicy i o ile nie są dużych rozmiarów, nie powodują zwykle żadnych dolegliwości. Guzy podsurowicówkowe rosną pod błoną surowiczą, czyli „najdalej” od wnętrza jamy macicy i mogą uwypuklać się na zewnątrz macicy, powodując ucisk na sąsiednie narządy. Mięśniaki mają formę okrągłych, twardych guzów, które mogą być uszypułowane.

Tak jak napisaliśmy, w większości przypadków mięśniaki są bezobjawowe i wykrywa się je przypadkowo w badaniu ginekologicznym. U części pacjentek mogą jednak dawać objawy, które są raczej niespecyficzne i powinny skłonić do wizyty u ginekologa. Dolegliwości związane z obecnością mięśniaków obejmują: intensywne krwawienia miesięczne (mogące prowadzić do niedokrwistości), krwawienia międzymiesiączkowe, bóle w obrębie miednicy mniejszej (szczególnie w czasie miesiączki), ból w czasie stosunku, odczuwanie parcia na mocz, problemy z defekacją i dolegliwości jelitowe, czy problemy z płodnością. Część z tych objawów może towarzyszyć także rakowi szyjki macicy (i innym nowotworom złośliwym układu rozrodczego), dlatego tak istotne jest zgłoszenie się do lekarza w celu znalezienia źródła objawów.

Mięśniaki zwykle wykrywa się i ocenia w badaniu ultrasonograficznym macicy, wykonywanym przezpochwowo. Czasem zleca się także inne badania obrazowe, takiej jak rezonans, ale zwykle USG i klasyczne badanie ginekologiczne jest wystarczające do postawienia diagnozy. Zabiegiem, który wykorzystywany jest zarówno w diagnostyce jak i leczeniu mniejszych mięśniaków jest histeroskopia. Polega ona na wprowadzeniu przez pochwę kamery (podobnie jak w innych zabiegach laparoskopowych), co pozwala na obejrzenie wnętrza jamy macicy i pobranie ewentualnego materiału diagnostycznego do badań lub usunięcie zmian.

Mięśniaki objawowe można leczyć farmakologicznie, do czego używany jest np. uliprystal, który może zmniejszyć wymiary mięśniaka. Najczęściej stosowane są metody operacyjne (zwykle laparoskopowe), które pozwalają na usunięcie mięśniaka w całości. Możliwe jest także zastosowanie embolizacji tętnic macicznych, co zmniejsza dopływ krwi do macicy i zahamowuje zrost mięśniaków. U kobiet po menopauzie lub nieplanujących ciąży, można wykonać histerektomię, czyli całkowite wycięcie macicy z jajowodami. W związku z tym, strategia leczenia będzie zależała od nasilenia objawów, ilości zmian w macicy, planów prokreacyjnych, odpowiedzi na poprzednie formy leczenia i woli pacjentki. Mięśniaki niedające objawów, o ile nie mają dużych rozmiarów, zostawia się do kontroli. Należy pamiętać, że niestety, nawet po usunięciu wszystkich zmian, ryzyko nawrotów mięśniaków jest duże.

Chociaż mięśniaki to łagodne guzy, to jednak ich objawy mogą imitować dolegliwości związane z nowotworami złośliwymi, dlatego zachęcamy, aby w przypadku występowania niepokojących objawów udać się do ginekologa.