Najważniejszym czynnikiem ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy jest infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), a konkretnie przetrwała infekcja tym wirusem. Jako jeden z czynników mogących prowadzić do rozwoju przetrwałej infekcji są zakażenia innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową. Jakie konkretnie patogeny mogą mieć wpływ na ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy i jak się przed nimi chronić?
Choroby przenoszone drogą płciową (ang. sexually transmitted infections, STI), zwane również wenerycznymi, to grupa chorób zakaźnych przenoszonych w czasie stosunku seksualnego (waginalnego, analnego czy oralnego). Należą do nich zarówno infekcje bakteryjne, jak i wirusowe, a nawet pasożytnicze czy grzybicze. STI mogą wiązać się z poważnymi powikłaniami, np. ciążami ektopowymi, niepłodnością i nowotworami. Najczęściej występującą chorobą przenoszoną drogą płciową na świecie jest infekcja bakterią Chlamydia trachomatis. Inne choroby z tej grupy to m.in. kiła, rzeżączka, opryszka, infekcja HIV, wirusami WZW B i C etc.
Infekcja jednym lub kilkoma z patogenów przenoszonymi drogą płciową może prowadzić do powstania przetrwałej infekcji HPV i zwiększać ryzyko rozwoju szyjkowej neoplazji, która jest stanem przedrakowym szyjki macicy. Ustalono, że STI w pewnym sensie umożliwiają wnikanie szczepów HPV z grupy tzw. wysokiego ryzyka (prowadzącymi do rozwoju zmian przedrakowych i raka szyjki macicy). Ponadto, infekcje przenoszone drogą płciową mogą „utrudniać” układowi odpornościowemu zwalczanie zakażenia HPV. Z tych względów, część specjalistów uważa, że po wykryciu infekcji HPV, zakażona kobieta powinna dla bezpieczeństwa wykonać testy w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową.
Jak w takim razie można chronić się przed chorobami przenoszonymi drogą płciową? Najważniejsze jest odpowiedzialne podejście do swojej aktywności seksualnej, co głównie opiera się na stosowaniu prezerwatyw w czasie stosunku. Prezerwatywa może chronić nie tylko przed niechcianą ciążą, ale co najważniejsze przed STI. Oczywiście, ochrona nigdy nie jest 100%, ale stosowanie prezerwatyw zdecydowanie zmniejsza ryzyko infekcji. Ponadto, zmniejszenie liczby partnerów seksualnych i/lub otwarta rozmowa z partnerem o ewentualnych chorobach powinna również pomóc w zmniejszeniu ryzyka zakażenia.
W przypadku kobiet regularnie uprawiających seks, szczególnie z różnymi partnerami, dobrym nawykiem są okresowe badania w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową, szczególnie dlatego, że te zakażenia z początku nie dają objawów. Należy pamiętać, że cytologia niestety nie jest badaniem w kierunku STI; jest to ocena komórek szyjki macicy pod względem potencjalnych zmian przed- lub nowotworowych spowodowanych infekcją wirusem HPV. Badania w kierunku chorób wenerycznych często oferowane są w pakietach. Najczęściej pobieranym materiałem jest krew, ale do testów może posłużyć także wymaz z szyjki macicy czy cewki moczowej u mężczyzn. Do badań nie trzeba być na czczo czy być specjalnie przygotowanym. Coraz częściej pojawiają się placówki, które oferują badania w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową bezpłatnie i anonimowo, np. Wojewódzka Stacja Sanitarno- Epidemiologiczna w Poznaniu oferuje darmowe i anonimowe badanie w kierunku HIV, a w Warszawie operują dwa punkty konsultacyjne, gdzie bezpłatnie można wykonać badania w kierunku HIV, HCV i kiły.
Na infekcje HPV aktualnie nie ma leczenia, jednak na większość chorób przenoszonych drogą płciową jest dostępna terapia, opierająca się na lekach. Ważne jest jednak, aby zapobiegać niż leczyć, szczególnie ze względu na możliwe konsekwencje infekcji. Stosowanie prezerwatyw i regularne badania to główne filary profilaktyki swojego zdrowia seksualnego, a finalnie także profilaktyki raka szyjki macicy.