Zdrowie piersi w ciąży i po porodzie

Ciąża to szczególny czas w życiu kobiety, zwłaszcza pod względem zdrowotnym. Jest ona swoistym wyzwaniem dla organizmu, który musi zapewnić odpowiednie warunki do rozwoju dla płodu, przez co w ciele kobiety zachodzi ogrom zmian. Wiele pań w tym czasie często odwiedza gabinet ginekologa i innych lekarzy i uważnie monitoruje swoje zdrowie (co jest bardzo słuszne!). Niestety, często zapomina się o narządzie, który pełni bardzo istotną rolę w całym tym procesie, czyli o piersiach. Jak więc o nie dbać i kiedy się badać w czasie ciąży i po porodzie? Odpowiadamy w poniższym artykule.

Główną funkcją piersi w organizmie jest wytwarzanie pokarmu dla dziecka, więc kiedy kobieta zachodzi w ciążę, gruczoł piersiowy zaczyna się przebudowywać się pod wpływem hormonów. Piersi każdej kobiety są zbudowane z elementów gruczołowych, czyli zrazików i przewodów, których funkcją jest wytwarzanie mleka. W czasie ciąży te elementy bardzo intensywnie się rozwijają, przez co piersi ciężarnych potrafią zwiększyć się o kilka rozmiarów.

Ta przebudowa nie pozostaje bez wpływu na to co widzimy w badaniach obrazowych piersi czy w trakcie samobadania. Poszerzone i powiększone przewody mlekowe są widoczne w obrazie radiologicznym piersi. Ponadto, wzrost elementów gruczołowych może sprawić, że pierś stanie się twardsza w dotyku, a wyczucie ewentualnych nieprawidłowości będzie trudniejsze. Wszystkie te zmiany sprawiają, że badania piersi w tym szczególnym czasie mogą sprawiać trudności, jednak zdecydowanie nie należy z nich rezygnować.

Najlepszym rozwiązaniem jest pójście na badanie USG piersi i badanie kliniczne w trakcie planowania ciąży, tak aby upewnić się, że piersi są zdrowe lub ewentualnie zająć się diagnostyką i leczeniem nieprawidłowości przed zajściem w ciążę. Czasem lekarz prowadzący może zlecić badanie piersi również w pierwszym trymestrze ciąży. Zaleca się, żeby ciężarne i karmiące obserwowały i badały swoje piersi ręką, aby wyczuć ewentualne nieprawidłowości; takie badanie będzie trudniejsze niż przed ciążą, jednak warto „trzymać rękę na pulsie” i w razie obaw, pójść na USG w celu weryfikacji zmian, które wyczuło się w samobadaniu. Ważne, aby nie zwlekać z weryfikacją guzków do czasu po porodzie lub po okresie karmienia piersią; choć ryzyko raka piersi w ciąży jest niskie, to nie należy ignorować niepokojących objawów!

Najczęściej wykonywanym badaniem piersi w czasie ciąży i laktacji jest USG, które nie stanowi żadnego ryzyka dla płodu, nie wykorzystuje promieniowania, a ponadto jest badaniem tanim i szybkim. Oczywiście, przez zmiany zachodzące w piersiach pod wpływem hormonów, badanie w ciąży może być trudniejsze, jednak doświadczony radiolog nie będzie miał problemu z ich zbadaniem, dlatego zalecamy aby zawsze udawać się do ośrodków, które specjalizują się w diagnostyce piersi.

Jeżeli USG nie rozwiązuje wątpliwości co do wykrytych zmian, lekarz może zdecydować się na wykonanie biopsji. W czasie tego badania, lekarz pobiera wycinki podejrzanej zmiany, które potem bada patomorfolog; to on ocenia tkanki, co pozwala na określenie charakteru guzka i postawienie ostatecznej diagnozy. Zwykle w takim wypadku nie podaje się znieczulenia miejscowego, czyli lidokainy, ponieważ w niewielkim procencie może ona wnikać do łożyska.

W niektórych przypadkach, lekarz może również zdecydować się na zlecenie mammografii, czyli badania z użyciem promieniowania rentgenowskiego w niskiej dawce. Według Amerykańskiego Towarzystwa Radiologicznego, jest to badanie bezpieczne w ciąży, ze względu na niską dawkę promieniowania i stosowaniu specjalnej osłony na brzuch w celu dodatkowej ochrony płodu. Mimo wszystko, pierwszym badaniu z wyboru w czasie ciąży i laktacji, jest USG piersi.

Nie zaleca się natomiast wykonywania rezonansu magnetycznego piersi w ciąży, ze względu na użycie gadolinowych środków kontrastowych, które pomagają zobrazować strukturę piersi; są one niestety niebezpieczne dla płodu. W wyjątkowych przypadkach, lekarz może zdecydować się na rezonans piersi w czasie laktacji, jednak są to rzadkie sytuacje kliniczne.

Planując ciążę, nie powinno się zapominać o zdrowiu piersi i ignorować niepokojących nas objawów. Zachęcamy wszystkie ciężarne i karmiące panie do zgłaszania się do lekarza w celu weryfikacji niepokojących objawów ze strony piersi; im wcześniej to zrobimy, tym lepiej dla naszego zdrowia i dla dziecka.