Węzły chłonne i choroby nowotworowe

W kontekście diagnostyki nowotworów często pojawia się kwestia węzłów chłonnych i ich ewentualnego „zajęcia” przez proces nowotworowy. Nierzadko powiększenie węzłów chłonnych sprowadza myśli pacjentów w kierunku diagnozy onkologicznej. W tym artykule wyjaśniamy jakie cechy węzłów chłonnych powinny wzbudzać zainteresowanie pod względem onkologicznym i co zrobić jeśli zauważymy u siebie podejrzane węzły chłonne.

Zmiany w węzłach chłonnych mogą wiązać się z wieloma chorobami, jednak najczęściej te zmiany wynikają z infekcji. Inną przyczyną mogą być choroby autoimmunologiczne, pasożytnicze i oczywiście nowotwory. Zmiany w węzłach spowodowane chorobą nowotworową wynikają ze zjawiska przerzutowania, w którym komórki guza mogą przenosić się po ciele drogą układu chłonnego do narządów odległych; dlatego właśnie pierwsze zmiany przerzutowe powstają w węzłach chłonnych. Warto wspomnieć tu o węźle wartowniczym, czyli pierwszym węźle na drodze spływu chłonki z guza. Jeżeli w wartowniku nie ma komórek nowotworowych, to prawdopodobnie nie ma przerzutów nowotworu w innych miejscach, dlatego biopsja „wartownika” jest jednym z najważniejszych elementów determinujących strategie leczenia nowotworów.

Najczęściej zauważaną zmianą w obrębie węzłów chłonnych jest ich powiększenie. Za istotne powiększenie uznaje się zwiększenie średnicy do 1 cm lub więcej. Powiększenie nietowarzyszące infekcji i utrzymujące się od kilku dni do kilku tygodni jest wskazaniem do konsultacji lekarskiej.

W ocenie węzłów ważna jest również ich struktura czy konsystencja, tzn. węzły twarde zazwyczaj kojarzymy z potencjalnymi zmianami nowotworowymi. Węzły przerzutowe są również nieprzesuwalne względem podłoża. Ponadto, warto pamiętać, że węzły bolesne, tkliwe są wykładnikami węzła towarzyszącego infekcji, a nie chorobie nowotworowej. Istotne jest również określenie lokalizacji wszystkich zmienionych węzłów. Należy zwrócić uwagę czy zmiany są wyczuwalne tylko na jednym obszarze i czy występują tylko po jednej stronie lub symetrycznie etc. Ponadto, w przypadku chorób nowotworowych występować mogą tzw. pakiety węzłów, czyli naciekające na siebie, zmienione nowotworowe węzły chłonne, które zaczynają tworzyć „jedną masę”.

W przypadku powiększenia i/lub innych zmian zachodzących w węzłach chłonnych warto udać się do lekarza, szczególnie jeśli zmiany są wyraźne, a nie towarzyszy temu infekcja. Diagnostyka węzłów chłonnych zwykle rozpoczyna się od badania palpacyjnego przez lekarza, który ocenia wyżej wymienione cechy. Jeśli cokolwiek wywoła jego niepokój, to powinien on zlecić badanie USG. W ultrasonografii można dokładnie ocenić zmiany w wielkości, ale również inne parametry, które mogą wskazywać na przyczynę powiększenia, np. unaczynienie węzła. Dopiero stwierdzenie zmian w USG upoważnia do zlecenia biopsji, dzięki której będzie można dokładnie ocenić co się dzieje z węzłami na poziomie komórkowym. Ponadto, lekarz w czasie diagnostyki zmienionych węzłów może zlecić inne badania, np. morfologię krwi, parametry zapalne (OB., CRP) i inne.

Należy pamiętać, że około 2/3 powiększonych węzłów chłonnych związanych jest z infekcjami, dlatego jeśli zauważymy w czasie choroby powiększenie węzłów należy zachować czujność, jednak nie nastawiać się na „najgorsze”. Jeżeli jednak zmiany w węzłach trwają po przejściu zakażenia, a zaczęły im towarzyszyć inne objawy, jak np. spadek masy ciała czy stany podgorączkowe, zalecamy wizytę lekarza pierwszego kontaktu w celu dokładnej diagnostyki.