Mastektomia profilaktyczna

Kilka lat temu, za sprawą aktorki Angeliny Jolie, która przeszła mastektomię profilaktyczną. W artykule, który sama napisała dla magazynu The New York Times pod tytułem „My Medical Choice” (z ang. Mój medyczny wybór), Jolie ujawniła, że jest nosicielką mutacji w genie BRCA1. W tekście można przeczytać, że lekarze aktorki określili jej ryzyko zachorowania na raka piersi jako 87% (50% ryzyka zachorowania na raka jajnika), a ponadto jej matka walczyła z tym nowotworem przez 10 lat i zmarła z tego powodu w wieku 56 lat. Dla Jolie decyzja była prosta i poddała się tzw. mastektomii profilaktycznej. Na czym dokładnie polega ten zabieg i kto się do niego kwalifikuje?

Mastektomia profilaktyczna, znana także jako prewencyjna lub zmniejszająca ryzyko, to zabieg usunięcia piersi, które w momencie operacji nie są i nie były dotknięte chorobą nowotworową, ale ze względu na czynniki ryzyka, są usuwane, aby uniknąć zachorowania na raka piersi. Możliwe jest także wykonanie mastektomii profilaktycznej jeden piersi u pacjentki poddawanej mastektomii leczniczej z powodu raka w drugiej piersi. Mastektomia prewencyjna zmniejsza ryzyko zachorowania o 90-95%, jednak należy pamiętać, że pewne małe ryzyko zachorowania nadal istnieje.

Czynniki, które zwiększają ryzyko zachorowania na raka piersi i mogą być wskazaniem do wykonania mastektomii prewencyjnej według Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 9 stycznia 2019 roku to:

• Potwierdzona obecność mutacji BRCA1/BRCA2;
• Obciążony wywiad rodzinny, czyli 2 zachorowania u krewnych I lub II stopnia przed 50. rokiem życia lub trzy zachorowania w dowolnym wieku;
• Obciążony wywiad rodzinny, czyli rozpoznanie u krewnego I stopnia raka piersi metachronicznego lub synchronicznego;
• Potwierdzona obecność choroby rozrostowej piersi z atypią.

Przed zabiegiem potrzebne mogą być konsultacje z zakresu genetyki, onkologii klinicznej i psychologii, a ponadto badania obrazowe piersi, np. rezonans magnetyczny. Konkretne wymagania co do konsultacji i badań przed zabiegiem ustala ośrodek wykonujący zabieg z pacjentką.

Mastektomia profilaktyczna może być wykonana na zasadzie tzw. mastektomii prostej, czyli wycięcia całej piersi bez oszczędzania skóry czy brodawki sutkowej. Możliwe jest także wykonanie mastektomii na zasadzie skin lub nipple-sparing, czyli oszczędzającej skórę lub brodawkę sutkową, co pozwala na lepszy efekt kosmetyczny.

Warto pamiętać, że w ramach świadczeń NFZ, mastektomia może być wykonana razem z rekonstrukcją piersi. Rekonstrukcja zwykle zaczyna się już w czasie operacji mastektomii przez wszczepienie ekspandera, czyli specjalnego woreczka, który pozwoli na dostosowanie tkanek piersi do przyszłego implantu. Ekspander jest stopniowo napełniany coraz większym objętościami np. soli fizjologicznej przez kilka lub kilkanaście tygodni aż do uzyskania objętości podobnej do planowanego implantu. Następnie pacjentka poddawana jest operacji, w czasie której ekspander jest wymieniany na właściwy implant.

Decyzja o mastektomii profilaktycznej nie jest łatwa, ze względu na możliwe powikłania po zabiegu, zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Wiele osób wciąż uważa piersi za symbol kobiecości, więc ich utrata może być dużym przeżyciem emocjonalnym. W swoim artykule, Angelina Jolie poruszyła również ten aspekt operacji: „Osobiście, nie czuje się mniej kobieca. Czuję się silna, bo podjęłam odważną decyzję, która w żaden sposób nie umniejsza mojej kobiecości.”.

Pamiętajmy, że niezależnie od tego czy dana kobieta zdecyduje się na taką mastektomię, czy też nie, to nie ma w tej sytuacji złych lub dobrych wyborów. Decyzja należy tylko do danej pacjentki i należy ją uszanować.