Jak odczytywać wyniki mammografii?

Mammografia jest jedną z najlepszych metod profilaktyki zachorowania na raka piersi- w końcu jako jedyna ma udowodniony wpływ na obniżenie śmiertelności z powodu tego nowotworu. I choć samo badanie w teorii jest proste, to jednak interpretacja uzyskanych zdjęć mammograficznych wymaga sporo wiedzy i umiejętności. Aby ułatwić sobie to zadanie, radiolodzy stworzyli „uniwersalny język”, którym posługują się w trakcie pisanie wyników mammografii. Stanowi to duże ułatwienie dla nich i lekarzy innych specjalności, ale niestety, osoby prawdopodobnie najbardziej zainteresowane wynikami, czyli pacjentki, nierzadko mają problem ze zrozumieniem „co autor miał na myśli”. W tym artykule postaramy się odszyfrować najczęściej używane zwroty i system klasyfikacji używane do opisywania zdjęć mammograficznych, co mamy nadzieję, pozwoli w lepszym zrozumieniu wyników badania.

Prawdopodobnie pierwszymi sformułowaniami na wyniku mammografii będzie opis w ramach jakiej poradni lub programu zostało wykonane. W tym wypadku zwykle używa się dwóch skrótów:

• PPWWRP, czyli Populacyjny Program Wczesnego Wykrywania Raka Piersi, w którym wykonuje się tzw. badania przesiewowe dla kobiet w wieku 50.-69. lat. Mogą być wykonywane stacjonarnie lub w mammobusie.
• PPD, czyli Poradnia Pogłębionej Diagnostyki, do której trafia się, jeśli w badaniu z PPWWRP znaleziono jakieś nieprawidłowości.

Przed opisem ewentualnych zmian, radiolog zazwyczaj określa typ utkania piersi. Według Amerykańskiego Towarzystwa Radiologicznego można wyróżnić 4 typy budowy piersi:

• A: pierś prawie w całości zbudowana z tkanki tłuszczowej;
• B: pierś tłuszczowa z pojedynczymi obszarami tkanki gruczołowej;
• C: pierś z kilkoma większymi obszarami tkanki gruczołowej;
• D: pierś prawie w całości gruczołowa, tzw. „gęsta”.

Jak pisaliśmy w innych artykułach, piersi o budowie bardziej gruczołowej są trudniejsze do oceny mammograficznej, ponieważ tkanka gruczołowa jest białawej barwy na zdjęciach mammograficznej, podobnie jak zmiany patologiczne. Ponadto, panie, które mają tzw. „piersi gęste” mają większe ryzyko zachorowania na raka piersi.

Jeżeli na zdjęciu znajdują się jakieś nieprawidłowości, radiolog ma obowiązek je opisać; musi określić ich lokalizację, wymiary i charakter oraz oczywiście w której z piersi się znajdują. Pierś lewą skrótowo oznacza się jako „Lt” (a ang. left) a prawą jako „Rt” (z ang. right). Po ustaleniu, w której z piersi znajduje są zmiana, należy podać dokładną lokalizację patologii; do tego używa się sytemu, w którym pierś traktuje się jak tarczę zegara, a umiejscowienie zmian określa się konkretną godziną. Dlatego na wyniku można przeczytać sformułowanie tak jak: „zmiana w piersi lewej na godzinie 1” i tym podobne. Wymiary zmian podaje się w milimetrach.

Po dokładnym opisie lokalizacji zmiany, radiolog może napisać sugestie co dalej zrobić w związku z daną zmianą; może zalecić wykonanie dodatkowych badań czy projekcji mammograficznych albo biopsji. Do tych sugestii później może odnieść się onkolog, który podejmuje ostateczną decyzję co do dalszych kroków diagnostycznych, oczywiście w konsultacji z pacjentką.

Na końcu wyniku, radiolog opisuje zmianę według międzynarodowej klasyfikacji BIRADS, która jest uniwersalnym systemem określania charakteru zmiany pod względem ewentualnej złośliwości na podstawie zdjęć i jest swoistym drogowskazem co dalej zrobić ze zmianą. BIRADS jest klasyfikacją o łącznie 7 stopniach, od 0 do 6. Stopniem 0 oznacza się zmiany wymagające dodatkowej diagnostyki, ponieważ zdjęcie wyjściowe jest niewystarczające do oceny; z takiej zmiany może wyjść zarówno łagodna patologia, jak i nowotwór. Stopień 1 oznacza pierś bez jakichkolwiek zmian, zarówno łagodnych jak i złośliwych, a stopnie 2 i 3 oznaczają kolejno piersi o zmianach łagodnych i piersi o zmianach prawdopodobnie łagodnych. Stopień 4 wskazuje na ryzyko charakteru złośliwego zmiany i jest wskazaniem do dalszej diagnostyki, a stopniem 5 oznacza się zmiany, które radiologicznie wyglądają na nowotwór i powinny być zweryfikowane w biopsji. Stopień 6 to potwierdzony badaniem histopatologicznym rak piersi widoczny na zdjęciu mammograficznym.

Ponadto, jeśli w czasie wizyty poza mammografią było wykonywane np. USG, lekarz zawrze w opisie wszelkie wnioski z ultrasonografii, a poza tym może opisać co pacjentka zgłaszała w trakcie badania, np. wyczuwalne guzki czy ból przy ucisku itp.

Choć interpretacja wyników mammograficznych nie jest łatwa, to mamy nadzieję, że nasz artykuł pomoże odszyfrować opisy zdjęć mammograficznych. W razie jakichkolwiek pytań co do otrzymanych wyników zachęcamy do zadawania pytań lekarzom, zarówno radiologom, jak i onkologom, którzy powinni wyjaśnić wszystkie obawy i wątpliwości.